گوشی موبایلم را که نگاه می کنم،همه جور پیامک برایم آمده... از آرایشگاه زنانه گرفته تا سفر به آنتالیا و فروش ویلا و زمین در شمال... !
دنیای مدرن بهگونهای حیرتآور با تبلیغات عجین شده است. در حال حاضر بسیاری از شرکتها، سازمانها یا افراد حقیقی برای جلب مخاطب بهمنظور فروش محصولات و گاه تبلیغ یک نوع ایدئولوژی تبلیغات گستردهای را در رسانهها منتشر میکنند.
در گذشته بیشتر تبلیغات از طریق تلویزیون و رادیو صورت میگرفت و هر ساله به آمار تعداد تبلیغات تلویزیونی یا رادیویی افزوده میشد. اما سالهای اخیر بهدلیل گسترش فناوری، دنیا با چرخش جدیدی در حوزه تبلیغات روبهرو است بهطوری که روشهای سنتی تبلیغات از طریق رسانههایی چون رادیو، تلویزیون، روزنامه، بیلبوردهای خیابانی و... در مقایسه با حجم تبلیغات از طریق تلفن همراه و اینترنت از رونق افتاده است.
استفاده از رسانه سنتی تلویزیون و رادیو برای تبلیغات دیگر کارآیی چندانی ندارد. در این میان اما تنها یک پلاتفورم برای تبلیغات کارآیی بیشتری در مقایسه با ویدیوهای آنلاین دارد و آن تلفن همراه است. طبق یافتههای این موسسه، درآمد ناشی از تبلیغات تلفن همراه هر سال 120 درصد رشد خواهد کرد. آمار منتشرشده از سال 2013 نیز نشان میدهد درآمد حاصل از تبلیغات تلفن همراه برای بزرگترین شرکتهای اجتماعی چون فیسبوک، 265 میلیون دلار بوده است.
با وجود فراگیری تبلیغات از طریق تلفن همراه، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه ارتباطات، شکلهای جدید تبلیغات و مجاری انتشار آنان که بهواسطه پیشرفت فناوریهای ارتباطی به وجود آمده است، بر خلاف شیوه سنتی تبلیغات حق انتخاب آزادانه را از مخاطبان سلب کرده است بهطوری که مردم بهطور خواسته یا ناخواسته در چنبره تبلیغات قرار دارند. این مساله موجب شد تا بسیاری شکل جدید تبلیغات را که از طریق تلفن همراه منتقل میشود، تبلیغات اجباری بنامند که مخاطب را بهطور ناخواسته با خود درگیر میکند.
تبلیغات پیامکی در ایران نیز در سالهای اخیر بسیار رایج شده است. ارسال پیامکهای انبوه که اغلب محتوایی تبلیغاتی و درموارد اندک اطلاعرسانی دارند تا ابتدای سال 92 از طریق سامانههای مختلف و تنها با استفاده از اینترنت و خط مجازی ارسال میشد. اپراتورهای تلفن همراه نیز بدون توجه به نظر منفی برخی از مشترکان بابت سرویس ارزشافزوده وجه دریافت میکردند.
به همین منظور اپراتورهای تلفن همراه با چندین شرکت فعال در تولید محتوا و ارزشافزوده قرارداد منعقد کرده و شرکتهای مذکور رقمی از هر پیامک بابت سود از همراه اول دریافت میکنند. ارسال اخبار، فال حافظ، شعر، اخبار سلامتی و... از جمله محتواهای ارزش افزوده هستند که همراه اول با همکاری شرکتهای ارزشافزوده به مشترکان خود عرضه میکند.
افزایش انتقادات و شکایت از ارسال تبلیغات تلفن همراه موجب شد تا در سال 91، سازمان مخابرات راههایی را برای قطع ارسال پیامکهای انبوه معرفی کند. دبیرکل روابط عمومی شرکت مخابرات ایران نیز در همین رابطه از عملیاتی شدن سامانه متمرکز ارسال پیامکهای انبوه و تبلیغاتی خبر داد و گفت: از این پس تمامی پیامکهای تبلیغاتی از مسیر مستقیم شبکه مخابرات کشور ارسال میشود تا نارضایتی مشترکان از دریافت پیامکهای ناخواسته تبلیغاتی رفع شود.اقدامی که در عمل بهدلیل کمتوجهی مسئولان مخابرات مبنی بر ارسال دوباره پیامکهای تبلیغاتی به مشترکانی که تقاضای لغو دریافت پیامکهای تبلیغاتی کرده بودند، به نتیجه نرسید و شکایت دوباره مشترکین را به همراه داشت.
متاسفانه در زمینه تبلیغات از هر طریق و مجرایی که باشد از فقدان نظام جامع تبلیغاتی که حقوق مخاطب در آن تعریف شده باشد، رنج میبریم. در این شرایط است که بسیاری از مردم با حجم عظیمی از آگهیهای کور مواجه میشوند که مخاطب آن نیستند و تبلیغات تنها به آنان تحمیل میشود. تبلیغاتی که از طریق تلفن همراه در تمامی ساعات شبانهروز ارسال میشود در بسیاری از موارد معنی تجاوز به حریم شخصی مخاطبان را دارد. علاوه بر این مورد، ایجاد نیازهای کاذب در برخی از مخاطبان و تقویت فرهنگ مصرف از دیگر آسیبهای روانی و اجتماعی این موضوع است.
به همین دلیل ضروری است تا نظارت دقیقی روی تبلیغات این چنینی صورت گیرد تا از شکلگیری فرهنگ جدید مصرف گرای جلوگیری شود.اما تا به حال هیچ سیستمی برای کنترل تبلیغات تلفن همراه از سوی مشترکان و مصرفکنندگان، ایجاد نشده است. تحت این شرایط، مسئولان دولتی موظف هستند تا نظارتهایی را بر محتوای تبلیغات و توجه به حقوق مخاطبان اعمال کنند که متاسفانه تا به حال در کشور ما هیچ اقدامی در این مورد صورت نگرفته است.